Zespół obturacyjnego bezdechu sennego jest najczęstszą postacią zespołów bezdechu (90%).
NA CZYM POLEGA?
W czasie snu pojawia się nadmierny spadek napięcia mięśni podniebienia miękkiego wraz z języczkiem, języka oraz tylnej ściany gardła. W zależności od stopnia ich zapadania dochodzi do upośledzenia (hipowentylacji — hypopnoe) i okresowego braku przepływu powietrza (bezdechu — apnoe) przez górne drogi oddechowe, mimo zachowania ruchów oddechowych klatki piersiowej. Obturacyjny bezdech senny wywiera poważny negatywny wpływ na wszystkie układy, w tym na układ krążenia. Badania kliniczne wyraźnie wskazują, że osoby cierpiące na bezdech śródsenny wykazują wzmożoną aktywność układu współczulnego oraz wysokie ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej i wystąpienia zaburzeń rytmu, w tym uporczywie nawracających napadów migotania przedsionków. Nie wszyscy pacjenci, którzy odpowiadają twierdząco na pytanie odnośnie zmęczenia, wzmożonej senności w ciągu dnia, zaburzeń libido, mają OBS. Tym niemniej, w każdym przypadku należy brać pod uwagę jego istnienie, ponieważ właściwe leczenie może chronić pacjenta przed wieloma negatywnymi skutkami tej podstępnej choroby.
DEFINICJA OBS
Zgodnie z definicją, mianem bezdechu sennego określa się występowanie podczas snu: przerw między kolejnymi oddechami przekraczającymi 10 sekund, spadku przepływu w górnych drogach oddechowych. Dawniej sądzono, że chrapanie jest objawem zdrowia, a obecnie pacjenci często bagatelizują „wstydliwą” chorobę, nie znając jej wielokierunkowych zagrożeń. Bezdech senny jest poważnym problemem dla pacjenta oraz jego rodziny. Zaawansowany zespół stanowi przyczynę problemów w pracy. Kierowcy z nieleczonym bezdechem, tak samo jak osoby z deficytem snu są często sprawcami groźnych wypadków drogowych.
CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE DO OBS
Wystąpieniu tej postaci zespołu sprzyja otyłość (!), krótka, szeroka szyja, długie podniebienie miękkie, powiększone migdałki podniebienne, polipy nosa, skrzywienie przegrody nosa oraz używki i leki zmniejszające napięcie mięśniowe. Spośród chorych z potwierdzonym OBS 70% to osoby otyłe. Przyrost masy ciała o 10% zwiększa ryzyko OBS 6-krotnie, natomiast obwód szyi przekraczający 48 cm aż 20-krotnie.
OBJAWY WSKAZUJĄCE NA OBS
Chorzy z OBS zgłaszają okresowe przebudzenia, często z uczuciem braku tchu. Skarżą się na bóle głowy, suchość śluzówek jamy ustnej, potrzebę kilkukrotnego oddawania moczu w nocy, zlewne poty nocne w obrębie górnej połowy ciała oraz zaburzenia libido. W konsekwencji fragmentacji snu dochodzi do nadmiernej senności i zasypiania w ciągu dnia, trudności w koncentracji, rozdrażnienia, pojawienia się objawów depresji. Typowe cechy OBS to nawracające głośne, nieregularne chrapanie oraz przerwy w oddechu. Chorobie często towarzyszą objawy ze strony wielu narządów; spośród zgłaszanych dolegliwości dominuje refluks żołądkowo-przełykowy, któremu sprzyja nadmierne ciśnienie w jamie brzusznej w trakcie bezdechu. Częstym problemem jest nykturia związana z nadmiernym wydzielaniem przedsionkowego peptydu natriuretycznego (ANP, atrial natriuretic peptide) oraz uczucie nierównej pracy serca.
JAK MOŻNA POTWIERDZIĆ ROZPOZNANIE OBS?
Metodą referencyjną dla ustalenia rozpoznania jest badanie polisomnograficzne. Dzięki niemu dokonuje się różnicowania rodzaju zaburzeń oddychania w czasie snu, oraz można ocenić powiązania między zaburzeniami oddechu a epizodami zaburzeń rytmu serca.
JAKI WPŁYW MA OBS NA NASZ ORGANIZM?
Obturacyjny bezdech senny prowadzi do upośledzenia/zahamowania przepływu powietrza w obu kierunkach (do i z płuc), w konsekwencji do hipoksji i nadmiaru CO2 (hiperkapnii). Brak przepływu powietrza prowadzi do wzmożonej pracy mięśni klatki piersiowej i brzucha. Odpowiedzią na te zjawiska jest wyrzut amin katecholowych, które powodują gwałtowne otwarcia gardła.
W JAKI SPOSÓB MOŻNA LECZYĆ OBS?
Zróżnicowane przyczyny OBS powodują, że wybór metod leczenia jest indywidualny. Istotne znaczenie mają: zmiana stylu życia, redukcja masy ciała, odstawienie używek i leków wpływających na oddychanie; m.in. u otyłych obniżenie masy ciała (o kilkanaście, kilkadziesiąt kilogramów) może znacznie złagodzić OBS.
W przypadkach anomalii, konieczna jest korekcja nieprawidłowości laryngologicznych (np. usunięcie przerośniętych migdałków czy korekcja przegrody nosowej), przeprowadzenie plastyki gardła i języka oraz stosowanie aparatów zewnątrzustnych.
Jednak zwykle podstawową zachowawczą metodą leczenia jest oddychanie powietrzem podawanym do dróg oddechowych pod dodatnim ciśnieniem za pomocą powietrznej pompy, podłączonej do specjalnej maski na twarz, pokrywającej nos, albo nos i usta (CPAP).
JAK DZIAŁA CPAP?
Dodatnie ciśnienie powoduje mechaniczne usztywnienie górnego odcinka dróg oddechowych, zapobiegając zapadaniu się jego ścian. W ten sposób zapewniony zostaje prawidłowy przepływ powietrza przez cały czas snu. U chorych z nadciśnieniem tętniczym niejednokrotnie obserwuje się obniżenie ciśnienia tętniczego, co często umożliwia zmniejszenie dawek, a niekiedy odstawienie leków hipotensyjnych. Stosując różne metody oceny (monitorowanie holterowskie, polisomnografia, ILR), stwierdzono, że CPAP korzystnie wpływa na zmniejszenie liczby dysfunkcji automatyzmu węzła zatokowego oraz u znacznego odsetka chorych powoduje regresję zaburzeń rytmu serca.
Tematowi leczenia bezdechu sennego typu obturacyjnego przyjrzymy się dokładniej w kolejnym wpisie.
Zapraszamy!